Dawne dzieje Trzeka i Wydzierzewic

W południowo – zachodniej części gminy Kostrzyn leżą dwie wsie tworząc jedno sołectwo Trzek. Rozciągając się na wiele kilometrów sąsiadują z Wróblewem, Siekierkami, Czerlejnem oraz Kleszczewem, a nawet i Gowarzewem. Przez wiele stuleci nazywały się zupełnie inaczej, jednak pod koniec XX wieku zostały połączone w całość.

Nazwa Trzek pojawiła się po raz pierwszy już w 1342 roku, chociaż zdarzają się zapiski, że dopiero od 1349. Pochodzenie miejscowości prawdopodobniej jest od młynarza lub młyna, bo trzeczka to utarta na żarnach mąka gruboziarnista. Najlepszym dowodem istnienia tej osady w czasach pogańskich stanowi gród położony na północ od dzisiejszych budynków gospodarczych w odległości około pół kilometra.

Obwód zewnętrzny grodu Trzeckiego wynosi 146 metrów, a wewnętrzny u podstawy 40 m, natomiast wysokość wynosi ok. 20 m. Wiosną tworzy się szeroka fosa dookoła wałów pośród drzew dębu oraz pól uprawnych.
W czasach piastowskich służył celom obronnym, ale też odbywały się tutaj wiece okolicznej ludności i składano ofiary pogańskim bożka. Po stronie wschodniej ku lasowi można odnaleźć szczątki urn pochodzących z zamkniętego cmentarza pogańskiego. Trzek dawniej jako czoło opola, czyli główny ośrodek wspólnoty sąsiedzkiej na tym terenie posiadał także zamek kasztelański służący jako siedziba władzy administracyjnej. W XVI wieku wieś należała do braci Trzeckich, później do Benedykta Mańkowskiego. W następnych stuleciach gospodarzyli Stablewscy, Korytowscy, Pawłowscy, Topolscy. Pod koniec XIX wieku Ludwik Żółtowski sprzedał prawie 250 ha (11 domów i 106 mieszkańców) kolonistom niemieckim. Przez cały czas mieszkańcy należeli do parafii Czerlejno. W 1899 utworzona została Agencja Pocztowa, która swoim obwodem obejmowała Kostrzyn i Węgierskie. Przetrwała do czasów polskich obejmując później dodatkowo rejon Paczkowo. Według ksiąg Trzek liczył ok. 263 mieszkańców. Przez pewien czas funkcjonował też Urząd Stanu Cywilnego.

Leżący bliżej Kleszczewa teren nazywano dawniej Wydzierzewicami, wzmianki o tej miejscowości pojawiają się już w 1338. Jej określenie wywodzi się od „wydziera” – rodzaj wierzby, natomiast końcówka –ice oznacza potomków noszących przezwisko Wydziera. Można stwierdzić po znalezisku archeologicznym na wschód od cmentarza w postaci grobu skrzynkowego z 2 urnami iż sięgają również czasów pogańskich. W 1773 wieś należała do kolegium jezuickiego w Poznaniu, dwadzieścia lat później do generała Lipskiego z Nagradowic. Następnie właścicielami byli Moszczeńscy, Bieniek oraz Żychliński, który sprzedał pruskiej komisji kolonizacyjnej, która rozparcelowała między kolonistów niemieckich. Przebywający osadnicy założyli cmentarz ewangelicki, na którym w listopadzie pojawiają się znicze. W 1897 zamieszkiwało 120 osób. Natomiast na początku XX wieku wybudowano szkołę dla dzieci z okolicznych wsi, gdzie dziś znajduje się świetlica wiejska z placem zabaw.

W wykazie gmin województwa poznańskiego z 1978r. podano iż w skład sołectwa Trzek wchodził wsie: Trzek Mały, Trzek Duży, Janopol (między Czerlejnem a Wróblewem) oraz Wydzierzawice – dzisiaj taką nazwę ma najstarsza ulica we wsi Trzek.

Aktualnie jest jedno Sołectwo nazwane Trzek z kilkunastoma ulicami: Akacjowa, Bukowa, Olchowa, Dębowa, Wierzbowa, Czereśniowa, Lipowa, Wiśniowa, Wydzierzawice, Śliwkowa, Topolowa.

Figura Matki Boskiej, która znajduje się w Trzeku przy skrzyżowaniu ulic Dębowej i Akacjowej, została zdewastowana podczas II wojny światowej. Nowa kapliczka z figurą Najświętszej Marii Panny w oszklonej gablocie
umiejscowiona jest przy skrzyżowaniu ulic Wierzbowej i Dębowej. Mieszkańcy zbudowali ją w lipcu 1995 roku
z własnych środków. Ceglana kapliczka nakryta dwuspadowym daszkiem ma kształt czworobocznego słupa.
Poświęcona została przez ks. Proboszcza Janusza Nawrota.
Krzyż znajduje się w centrum Trzeka, przy skrzyżowaniu ulic Czereśniowej i Lipowej. Pierwotnie był wykonany
z drewna, następnie, gdy na początku lat 70. Państwo Kubiakowie zajęli się naprawą – z lastriko. W maju 2017 roku całkowicie odnowiono kamienny krzyż z figurą Jezusa. Zniszczenie krzyża nastąpiło w wyniku niezachowania
ograniczenia prędkości na terenie zabudowanym oraz braku ostrożności kierowców. Poświęcenia
nowego krzyża dokonał ks. Proboszcz Sławomir Andree.
Drewniany krzyż przydrożny znajdujący się w Trzeku przy ul. Lipowej tuż obok cmentarza ewangelickiego był całkowicie odnawiany w 1996 roku. Jego obecna metalowa forma została wykonana przez Państwa Sędziaków. Na krzyżu stojącym na małym postumencie znajduje się figura Jezusa.
W Trzeku wszystkie krzyże i figury przydrożne zostały rozebrane podczas wojny przez Niemców. Najstarsi mieszkańcy wsi nie pamiętają kiedy powstały dwa krzyże przy ulicy Lipowej oraz przy skrzyżowaniu ulicy Czereśniowej i Lipowej. Prawdopodobnie powstały po zakończonej II wojnie, aby w ten sposób podziękować Bogu za uzyskaną wolność oraz aby wytyczyć granice wsi i jej centrum.
Więcej zdjęć map: https://mapire.eu/en/map/europe-19century-secondsurvey/?fbclid=IwAR1xJ343SqquNM9gm0ulviB1ws3LmuEOyRpDMUB827R1_KMP6L0g7lsFP94&layers=158%2C164&bbox=1908541.6950370139%2C6863865.99310548%2C1914986.2919843076%2C6865776.91881261